Wspólna Polityka Rolna (WPR) Unii Europejskiej to zestaw polityk mających na celu wspieranie rolnictwa w krajach członkowskich UE. WPR została wprowadzona w 1962 roku i od tego czasu była wielokrotnie reformowana, aby dostosować się do zmieniających się potrzeb rolnictwa oraz społeczeństw europejskich.
Cele WPR
- Zwiększenie produktywności rolnictwa - poprawa wydajności rolnictwa przez wspieranie postępu technicznego oraz racjonalne wykorzystanie czynników produkcji.
- Zagwarantowanie odpowiedniego standardu życia dla rolników - zapewnienie rolnikom godziwych dochodów.
- Stabilizacja rynków rolnych - zabezpieczenie stabilności rynków rolnych poprzez zarządzanie podażą i popytem.
- Zagwarantowanie dostępności zaopatrzenia - zapewnienie stabilnego zaopatrzenia w żywność po przystępnych cenach.
- Zrównoważony rozwój obszarów wiejskich - promowanie zrównoważonego rozwoju obszarów wiejskich, ochrona środowiska i różnorodności biologicznej.
Instrumenty WPR
- Płatności bezpośrednie - dotacje dla rolników, mające na celu wsparcie ich dochodów oraz zachęcanie do praktyk przyjaznych dla środowiska.
- Interwencje rynkowe - mechanizmy stabilizujące rynki, takie jak przechowywanie nadwyżek produkcji czy wspieranie cen minimalnych.
- Programy rozwoju obszarów wiejskich - projekty mające na celu rozwój infrastruktury, modernizację gospodarstw oraz wspieranie zróżnicowania działalności gospodarczej na obszarach wiejskich.
- Regulacje i normy jakościowe - przepisy dotyczące standardów produkcji żywności, ochrony środowiska, dobrostanu zwierząt i innych aspektów związanych z rolnictwem.
Reformy WPR
- Reforma MacSharry’ego (1992) - wprowadzenie płatności bezpośrednich oraz redukcja gwarantowanych cen.
- Agenda 2000 - zwiększenie nacisku na rozwój obszarów wiejskich oraz dalsza redukcja wsparcia cenowego.
- Reforma Fischlera (2003) - rozdzielenie płatności bezpośrednich od produkcji oraz wprowadzenie zasady cross-compliance, czyli powiązania wsparcia finansowego z przestrzeganiem standardów ochrony środowiska, bezpieczeństwa żywności i dobrostanu zwierząt.
- Reforma 2013 - wzmocnienie elementów ekologicznych (zazielenienie) oraz większa elastyczność dla państw członkowskich w kształtowaniu polityki rolnej.
- Reforma 2021-2027 - zwiększenie nacisku na zrównoważony rozwój, innowacje i przeciwdziałanie zmianom klimatycznym.
Wyzwania i przyszłość WPR
WPR stoi przed wieloma wyzwaniami, takimi jak zmiany klimatyczne, utrata bioróżnorodności, presja na zrównoważony rozwój oraz zmieniające się oczekiwania społeczeństw. Reforma WPR na lata 2021-2027 kładzie większy nacisk na zrównoważone praktyki rolnicze, innowacje oraz wsparcie młodych rolników. WPR pozostaje kluczowym elementem polityki UE, wpływającym nie tylko na rolnictwo, ale także na gospodarkę, środowisko i społeczeństwa państw członkowskich.