Każdy oprócz swoich obowiązków powinien znać również swoje prawa i walczyć o nie w razie potrzeby. Osoby, które uważają, że ich prawo zostało naruszone zazwyczaj udają się do sądu dochodzić swoich praw. Jednak poza ochroną sądową istnieją także instytucje pozasądowe wspierające jednostkę w walce o swoje prawo, przykładem może być petycja do Parlamentu Europejskiego, skarga do Rzecznika Praw Obywatelskich Unii Europejskiej i skarga do Komisji Europejskiej.
Petycja do Parlamentu Europejskiego
Petycja do Parlamentu Europejskiego - na mocy traktatu z Maastricht każdy obywatel zamieszkujący lub mający swoją siedzibę na terytorium UE ma prawo petycji do PE. Petycja jest składana w formie skarg lub wniosków dotyczących kompetencji UE i jej organów. Rozpatrywane są przez specjalnie do tego wyznaczone ograny PE, które decydują o ich dopuszczeniu lub niedopuszczeniu i odpowiadają za podjęcie dalszych działań. Ważne, aby pamiętać, że petycje muszą być odpowiednio sporządzone i zawierać informacje według wytycznych wskazanych przez PE. Jeżeli petycja nie będzie sporządzona właściwie lub nie będzie spełniała jakiegoś elementu albo zawierała jakieś wymaganej informacji z góry skazana jest na niepowodzenie. Według wskazań petycja musi:
- dotyczyć zagadnień bądź kompetencji w zakresie Unii Europejskiej
- być sporządzona w jednym z języków urzędowych UE
- zawierać istotne fakty przedstawiające problem
- zawierać imię, nazwisko, narodowość oraz adres zamieszkania
- być podpisana
Skarga do Rzecznika Praw Obywatelskich Unii Europejskiej
Rzecznik Praw Obywatelskich Unii Europejskiej RPO UE - jest drugim organem pozasądowej ochrony jednostki. Jest instytucją pomocniczą UE i został powołany na mocy traktatu z Maastricht. Bada on skargi złożone na niewłaściwe administrowanie w instytucjach UE między innymi RUE, PE i inne. Nie rozstrzyga natomiast skarg złożonych na TSUE i SPI. RPO UE ma również prawo wszcząć postępowanie z własnej inicjatywy jeśli stwierdzi, że prawo jednostki jest nieprzestrzegane. Oprócz tego, ze nie może rozstrzygać skarg złożonych na TSUE i SPI to nie może prowadzić również postępowań w sprawie:
- skarg złożonych na krajowe, lokalne lub regionalne władze nawet jeśli dotyczą spraw UE,
- działań krajowych sądów i Rzeczników Praw Obywatelskich,
- skarg wniesionym przeciwko firmom lub osobom fizycznym.
Natomiast rozpatruje on sprawy związane z niewłaściwym administrowaniem np. nieprawidłowości administracyjne, niesprawiedliwości, dyskryminacji, nadużywania władzy, zbędnej zwłoki itp.
Podobnie jak petycje do PE skargi do Rzecznika Praw Obywatelskich Unii Europejskiej może składać osoba zamieszkująca bądź mająca swoją siedzibę na terytorium UE, która uważa że jej prawo nie jest przestrzegane. Skargę można składać pocztą zwykłą lub elektroniczną ( e-mail ).
Skarga do Komisji Europejskiej
Ostatnią trzecią instytucją ochrony pozasądowej jest Komisja Europejska. Każda osoba fizyczna, prawna jak i przedsiębiorstwo może wnieść skargę na organ UE. Przedmiotem skargi może być prawo UE naruszone przez państwo członkowskie w wyniku działań lub aktów prawnych niezgodnych z prawem Unii Europejskiej, a także w wyniku niepodjęcia działań do których zobowiązuje je prawo wspólnotowe. KE po pozytywnym rozpatrzeniu skargi wzywa państwo członkowskie do przestrzegania prawa wspólnotowego. Dodatkowo poszkodowani mogą domagać się odszkodowania od państwa za naruszenie prawa wspólnotowego do sądów krajowych powołując się na przepisy unijne. Formularz skargi znajduje się na stronie internetowej Komisji Europejskiej. Jeżeli państwo pomimo upomnień ze strony KE dalej narusza prawo wspólnotowe Komisja może skierować sprawę do TSUE.